Een veel gebruikt gedachte-experiment in mijn spreekkamer is de ‘helden-oefening’. Het idee achter deze oefening is dat onzekere mensen zich een held in gedachte nemen en zich voorstellen hoe deze held in kwestie zou handelen of zich zou voelen. Mooie voorbeelden hiervan zijn: ‘Als Obama het geen probleem vindt, dan zal wel meevallen’ of ‘Beyonce zou zich hier niet druk over maken’. Zo hebben mensen hun eigen helden. Van kinds af aan zijn ze er, al dan niet in fantasie, voor ons geweest als voorbeeld, als beschermer, als leider.
Ook volwassenen hebben hun helden nodig. Wellicht wordt het dan een inspirator of voorbeeld genoemd. Zo’n held geeft ons vertrouwen, hoop voor de toekomst, of haalt ons even uit de dagelijkse sleur. Maar waar moeten we onze helden vandaag de dag nog vandaan halen? Aan wie kunnen we ons nu nog vastklampen? Vaak zoeken we onze helden in de sport, in de politiek, of in de entertainment business.
Helaas op sportniveau hebben we een grote teleurstelling van ons ‘Oranje helden’ moeten verwerken. De jongens schopten het niet ver dit EK en dropen al gauw af. Een elftal aan helden is daar verloren gegaan in menig klein jongensogen.
Ook onze bestuurders komen er maar niet uit. Versoepelingen die teruggedraaid moeten worden, problematische formatie gesprekken, gecensureerde documentaires en schijnheilige excuses. Zijn dit nu de ingrediënten van nieuw leiderschap? Het ontbreekt in elk geval aan heldhaftigheid.
En dan nog het meest spraakmakende van de afgelopen maanden, de moordaanslag op Peter R. de Vries. In vele ogen een held, die opkwam voor onrecht. Een laffe daad, met een hoge prijs. Is dat hoe wij hier met onze helden omgaan? Welke held durft nu nog op te staan in dit ogenschijnlijk gevaarlijke en kritische klimaat?
De onrust neemt steeds meer toe. Corona neemt verschillende varianten aan, wat de onderzoekers en beleidsmakers radeloos maakt. Polarisatie neemt toe in onderwerpen als ‘Black Lives Matter’, de democratie die onder druk staat en wel of niet vaccineren. Verschillende onderwerpen waar men voor of tegen moet zijn en vooral lijnrecht tegenover elkaar komt te staan. En dan staan we over een paar maanden weer klaar om de ‘Zwarte Pieten discussie’ te voeren. Onze enige held lijkt op dit moment geconcentreerd te zijn in een anti-corona spuitje. Dat geeft ons tenslotte bescherming en vrijheid. En zelfs deze held is verdacht.
Hoe komen we hier nu uit met zijn allen? Kunnen we nog dromen van die held die ons kracht en inspiratie geeft? Waartoe zouden wij allemaal in staat kunnen zijn, als deze held ons daar daadwerkelijk zou brengen? Kunt u het zich voorstellen? Kunt u het voelen? Kunt u het ook doen? Want dat is uiteindelijk waar het om gaat. Helden zijn heldhaftig en doen de dingen die moeten gedaan worden. Waar schuilt de held in u?