COLUMN Michaël Lentze, Notaris en Registermediator, Ellens & Lentze, Notariaat en Mediation
Zoals het er nu naar uitziet moet als gevolg van een wijziging van de Wet ter Voorkoming van Witwassen en Financiering van Terrorisme (WWFT) per 1 januari 2018 het UBO-register actief zijn. De uiteindelijk belanghebbenden van een onderneming (ultimate beneficiary owners) worden in dit register bijgeschreven. Het UBO-register vloeit voort uit de Vierde Anti-witwasrichtlijn en moet criminaliteit en terroristische daden tegengaan om economische welvaart en financiële stabiliteit en integriteit te kunnen blijven waarborgen. Belastingontduiking en witwaspraktijken zijn daarmee de speerpunten. Maar de huidige opzet, zoals verkozen door ons demissionair kabinet, zal vooralsnog alleen maar leiden tot meer werk voor verschillende dienstverleners en mogelijk zelfs gevaarlijke problemen rondom iemands privacy.
Belastingontwijking in kaart gebracht
Sommige Nederlandse ondernemingen brengen hun personeel onder in een andere bv’s, of vallen onder een warrige paraplu van buitenlandse bv’s. Dergelijke ondoorzichtige structuren worden natuurlijk opgezet om zo min mogelijk belasting te betalen. Met het UBO-register hoopt men sneller te kunnen achterhalen wie verantwoordelijk is voor wat. Het doel is dus om meer inzicht in de bedrijfsstructuren te krijgen.
Ethisch dilemma
Het register voldoet aan de internationale verdragen, maar de vraag is of een notaris daaraan mee kan werken. Allerlei instanties krijgen toegang tot het register. En natuurlijk verleent een notaris zijn medewerking als dat volgens de wet verplicht is. Maar het UBO-register staat op gespannen voet met de privacywetgeving. De notaris moet zich dus over een rechtsfilosofisch vraagstuk buigen. Hoe kan hij zijn medewerking verlenen zonder de geheimhoudingsplicht teniet te doen? En hebben de opsporingsinstanties niet al genoeg mogelijkheden om UBO’s te traceren?
De Kamer van Koophandel zal het register beheren. Het wordt een openbaar register waarin de naam, de geboortedatum, de nationaliteit, de verblijfplaats en de aard en de omvang van de onderneming van de desbetreffende UBO vermeld wordt. Een aantal gegevens kan alleen door opsporingsinstanties opgevraagd worden.
De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie vindt dat het register niet openbaar zou moeten zijn. Ook de terugmeldingsplicht staat haaks op de geheimhoudingsplicht van de notaris. Hij kan immers niet instaan voor de juistheid of de volledigheid van de gegevens in het register. De KNB attendeert de overheid tevens op de aanvullende rol die een centraal aandeelhoudersregister in een opsporingszaak kan spelen.
Ook familiebedrijven en vermogende particulieren maken zich zorgen. Niet alleen over hun privacy en de vertrouwelijkheid van de informatie, maar ook over hun veiligheid als al hun gegevens gemakkelijk opvraagbaar zijn. Naar verwachting zal een aantal familiebedrijven naar het buitenland uitwijken zodra het UBO-register een feit is.
Waarschuwen en meedenken
Veel verschillende partijen waarschuwen het kabinet dus dat het UBO-register averechts kan werken als het openbaar blijft zonder dat de identiteit van degene die gegevens opvraagt bekend wordt gemaakt bij de betrokken UBO.
De invoering van het UBO-register geeft zo aanleiding tot een ethische discussie. Wat mag? Wat moet? En hoe ver willen en kunnen we gaan?
U wordt als ondernemer van harte uitgenodigd mee te denken over dit probleem. Hoe zijn uw bv’s, vennootschappen en aandelen ondergebracht? En waar? Welke gegevens wilt u wel en welke niet zo toegankelijk zien? En hoe verhoudt uw recht op privacy zich tot uw plicht eerlijk te ondernemen?
