Deurwaarders Gerard van de Velde en Robert Jan Brugman vinden vlak voor Kerst tijd voor een lunchgesprek met Business Haaglanden. Bij een indrukwekkende chickenburger, een mooie salade en een heerlijke clubsandwich in het Marriott hotel fungeert Spa rood als spraakwater. De heren steken van wal.
Het gesprek gaat over veranderingen in de wereld van de deurwaarders: toenemende regelgeving die voor de kleinere deurwaarderskantoren verstikkend werken – ‘je hoort daarmee niet bezig te zijn’- , verborgen armoede in wijken die ruiken naar geld. Maar ook over tegenvallende opdrachten vlak na het uitbreken van de economische crisis èn de verwachting dat het deurwaarderswerk weer zal toenemen: “Mensen gaan met de aantrekkende economie weer besteden. Daarbij gaan ze ook weer schulden maken. Over een jaar of twee raken weer meer mensen in de problemen,’’ voorspelt Brugman. “Ze kijken naar lifestyleprogramma’s, willen aan alles meedoen, kopen een nieuwe tv en kunnen vervolgens hun ziektekostenverzekering niet meer betalen.’’ Brugman heeft kantoren in Den Haag, Rotterdam en Amstelveen. “De economische effecten komen bij ons altijd een paar jaar later aan,’’ zegt Van de Velde die in Den Haag en Amsterdam is gevestigd. “De crisis brak uit in 2008. In 2010/2011 zagen wij het effect: veel MKB ‘ers gingen destijds failliet. Nu de economie weer aantrekt, zullen wij vanaf 2018 met de gevolgen te maken krijgen.’’ De twee kijken er wel voor uit zelf een collega met dwangbevel op de stoep te krijgen. “Het is belangrijk dat je niet afhankelijk wordt van maar een paar opdrachtgevers,’’ zegt Brugman. “Het is levensgevaarlijk om voor 60 tot 70 procent afhankelijk te zijn van een opdrachtgever.’’ Zelf spreiden zij hun opdrachtgevers in verschillende branches en werken zij voor grote èn kleine eisers.
Uitstel van betaling
Het gesprek komt op het rechtbanksysteem. Het gemak waarmee de laatste tijd uitstel van betaling wordt gegeven, is beiden een doorn in het oog. Een zaak kan daardoor 6 weken tot 6 maanden duren. Ondertussen wacht de opdrachtgever, met alle gevolgen van dien.
“Een mkb ‘er krijgt nog 32.000 euro van een horeca-gigant. Wij wilden beslagleggen op diens bankrekening, maar hij kreeg uitstel. Dat kan zomaar leiden tot het faillissement van het mkb-bedrijf dat te lang op zijn geld moet wachten.’’ Volgens de deurwaarders zijn de rechtbanken overbelast. Kantonrechters en politierechters die aantallen vonnissen moeten halen, vormen geen zegen voor het systeem, stellen zij. Bij bijvoorbeeld huurvonnissen is het zaak snel tot ontruiming over te gaan. Daarmee worden steeds verder oplopende schulden voorkomen. Maar ook huurvonnissen blijven liggen.
“Ik heb onze mensen wel eens op de griffie laten werken om hulp te bieden,’’ zegt Brugman. Van de Velde lacht. “Echt waar?’’ Brugman bevestigt en voegt er grappend aan toe: “Natuurlijk om onze vonnissen zo snel mogelijk te verwerken.’’
Empathie
Bij het vak van deurwaarder horen geen emoties, heeft Brugman wel eens gesteld. “Maar je kunt je wel empatisch opstellen,’’ voegt Van de Velde daar aan toe. Daarmee is Brugman het eens. “Je hebt niet- kunners en niet willers,’’ zegt hij.
De deurwaarders willen schuldenaren die werkelijk niet kunnen betalen, aan de hand meenemen om samen tot een oplossing te komen. Zo kunnen deurwaarders schuldenaren attent maken op oplossingen die hij zelf niet hadden gezien of een bewindvoerder voorstellen. En: “Bij mensen van wie je weet dat ze zelf niet met oplossingen kunnen komen, kan je mededogen tonen en je inleven in hun situatie,’’ zegt Brugman. Hij had ooit te maken met een 89-jarige verzorgingshuisbewoonster. “Het CAK bleek haar ten onrechte voor tienduizenden euro’s aan vergoedingen te hebben uitbetaald. Zo’n mevrouw is hulpbehoevend. Die pak je niet aan.’’
Verborgen armoede
De meeste Nederlanders kennen deurwaarders van populaire tv-programma’s. Ze krijgen daarmee een vertekend beeld van het deurwaarderswerk, stellen Van de Velde en Brugman. Deurwaarders opereren niet alleen in wijken met lage lonen, zoals tv-makers in het algemeen laten zien. Mensen met schulden zitten overal. Van de Velde noemt Ypenburg als voorbeeld.”En ik heb ook veel werk aan de Laan van Meerdervoort en omgeving.’’
Brugman haakt in: “Ik was in het chique Wassenaar-Zuid, omdat mensen een nota van 500 euro niet konden voldoen. Bleek dat er een stapel processen verbaal van de belastingdienst lag en dat er vijf hypotheken op een huis waren gesloten.’’ Drie hypotheken had hij wel vaker gezien. “Maar vijf, dat was bizar. Op een huis van 5 miljoen. En dat in een markt die al onder water staat.’’
Tegenover de rijkdom van de Randstad bestaat veel verborgen armoede. “Dat komt veel vaker voor dan voorheen,’’ stelt Van de Velde. ‘De veroordeelden tot de gouden kooi’ noemt Brugman deze groep. Hij doelt op mensen die geld hadden, in de schulden raken, hun huis niet kunnen verkopen en daardoor verplicht zijn in de inmiddels te dure leefstijl te blijven.
Betekenen
Behalve met eisers en schuldenaren hebben deurwaarders te maken met regelgeving. Tegenvaller is de afschaffing van het betekenen (persoonlijk overhandigen) van dagvaardingen vanaf 2017. De Hoge Raad begint ermee, zegt Brugman. In het oosten van het land loopt begin dit jaar een pilot. De bedoeling is dat deze in 2018 in de rest van het land wordt uitgerold.
Tot nu toe overhandigen deurwaarders dagvaardingen. In het nieuwe systeem hoeft dat niet meer als eiser en schuldenaar het onderling eens zijn naar de rechter te gaan. Pas wanneer de schuldenaar niet op de zitting verschijnt, komt de deurwaarder verplicht om de hoek kijken.
De verandering maakt deel uit van de nieuwe KEI-wetgeving: Kwaliteit en Innovatie rechtspraak. “KEI moet het rechtssysteem efficiënter en simpeler maken. Er moet nieuwe software voor komen, advocaten krijgen cursussen.’’ Een direct voordeel kunnen Brugman en Van de Velde niet ontdekken aan KEI. “Maar het gaat nog jaren duren voordat het systeem is doorgevoerd.’’
Deurwaarder Arjan Boiten komt met Driekoningen (6 januari) nèt van een – naar zijn zeggen – bijzondere ontruiming. “Alles stond al buiten, maar het geld kwam alsnog. Deze man kon weer met alles naar binnen.’’
Boiten had in december bij het lunchgesprek gezeten als hij niet op het laatste moment ‘een klus’ had gekregen. En de opdrachten blijven binnenstromen. “Op het moment is het aanpoten. Plezierig, maar de aanleiding is dat niet. Deze hele grote drukte komt ook doordat een kantoor is omgevallen. Nog veel schuldeisers wachten op hun geld. Wij hebben alle verloven ingetrokken.’’
De zesde dag van het nieuwe jaar begint voor Boiten met zicht op vijf ontruimingen. “Daarvan is een doorgegaan.’’ In de andere gevallen was de eigenaar zelf vertrokken of kon alsnog geld worden geïnd. Hij is blij om dat laatste. Boiten merkt in de praktijk dat er weer meer geld is. “Op kantoor is een aantal medewerkers die op de afdeling werkten waar beslagleggingen worden voorbereid, naar de afdeling incasso verhuisd. Er wordt weer vaker betaald in de eerste fase, nog voordat de rechter eraan te pas komt. Een positieve ontwikkeling voor de schuldeiser.’’
Boiten vermoedt dat deze trend nog doorzet. Maar: “Wij Nederlanders zijn ook hardleers. We willen maximaal leven en aan het einde van de maand is het geld op. Dan kan je geen tegenslag hebben.’’ De nieuwe hypotheekregels beginnen nu wel effect te sorteren: eigenaren worden gedwongen vermogen op te bouwen. Betekent dat niet een terugloop in het deurwaarderswerk? “Wij hebben ook ander werk dan ontruimingen,’’ zegt hij. “En er blijven altijd mensen bestaan die niet willen betalen.’’
