COLUMN Raymond de Mooij
GMW advocaten
De namen van de betrokkenen zijn gefingeerd
In civiele zaken duurt een rechtszaak makkelijk een jaar, maar twee of drie jaar komt ook voor. Kantoorgenoten van mij hebben procedures lopen die inclusief hoger beroep al meer dan tien jaar in beslag nemen. Wanneer alle stukken zijn uitgewisseld en de pleidooien zijn gehouden, wordt een datum voor een uitspraak bepaald. Maar tot frustratie van de betrokkenen wordt zo’n uitspraak regelmatig ‘aangehouden’. Partijen kunnen soms rustig een jaar op een vonnis moeten wachten. Niet zelden krijgen cliënten door het enkele tijdsverloop van een procedure psychische problemen: er hangt jarenlang een zwaard van Damokles boven hun hoofd.
De rechterlijke macht kan weinig aan het trage verloop van gerechtelijke procedures doen, wijst een recent onderzoek uit. De meeste rechters werken structureel over. Om dat probleem op te vangen zouden er 800 ‘verse’ rechters moeten worden aangetrokken. Die zijn er niet. Het zijn de gevolgen van de tijdens kabinet Rutte II ingezette bezuinigingen op de rechtspraak.
Zou de zogenaamde ‘lekenrechtspraak’ een oplossing zijn voor het personeelstekort? Niet-juristen vellen bij conflicten dan een oordeel. Laatst sprak ik een gepensioneerde advocaat die een aantal jaren voor een Nederlands advocatenkantoor in Frankrijk had gewerkt. Tot mij verbazing vertelde hij: ”Ik moest op een hele andere manier leren pleiten. De rechters die de handelszaken behandelden waren meestal geen juristen, maar lokale ondernemers of bankiers. Dan moet je niet met technisch-juridisch verhalen aankomen, want die begrijpen ze niet.”
In bijvoorbeeld België, Engeland, Spanje, Frankrijk en Italië is juryrechtspraak gebruikelijk. Dat wil zeggen dat burgers verplicht worden om zitting te nemen in een jury en recht te spreken. Recentelijk werden in België tien personen berecht die een rol speelden bij de terreuraanslagen in Brussel in 2016. Het oordeel werd geveld door het ‘hof van assisen’, een twaalfkoppige volksjury. De federaal procureur van het Belgische OM meent dat de assisenrechtspraak moet worden afgeschaft. Op vragen van een NRC-journalist antwoordt hij: “Als je een zware chirurgische ingreep moet laten uitvoeren geef je ook niet zomaar een scalpel aan twaalf mensen die je toevallig op straat bent tegengekomen.”
In ons land denkt men er over het algemeen ook zo zover. Angst bestaat ook voor de invloed van de media en verhalen van gladde advocaten. Juryleden zouden zich bij hun oordeel zomaar op het verkeerde been kunnen laten zetten. Voorlopig is juryrechtspraak dus geen oplossing voor het personeelstekort in Nederland. Maar wat niet is kan nog komen.
