Voor vele beroepsgroepen zijn het zware tijden. Ook op de werkzaamheden van de gerechtsdeurwaarders zijn de effecten van de coronacrisis groot. Maar ondanks alle beperkende factoren, blijven ze zoeken naar manieren om hun werk naar behoren uit te kunnen voeren.
Ondanks de overheidssteun, raakt de coronacrisis veel ondernemers hard. Ruim een jaar na het begin van de crisis stapelen de schulden zich bij velen van hen op. In het verlengde daarvan groeit het aantal schuldeisers met de dag. Als die er niet uitkomen met de debiteur in kwestie, kunnen zij een beroep doen op de gerechtsdeurwaarder. Die neemt in deze tijden van het “nieuwe normaal” de RIVM-richtlijnen in acht en stelt het belang van de volksgezondheid voorop. De gerechtsdeurwaarders doen er alles aan om hun werkzaamheden zo veilig mogelijk te laten verlopen, zodat er zo veel mogelijk schuldeisers kunnen worden geholpen.
Om de RIVM‐richtlijnen aan te houden en fysiek contact tot een minimum te beperken, mogen gerechtsdeurwaarders in plaats van ze persoonlijk te overhandigen hun stukken nu ook in de brievenbus van de debiteur achterlaten. Ook worden er alternatieve contactvormen ingezet om de gebruikelijke toelichting te verstrekken, zoals telefonisch contact of per e-mail.
Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft de Koninklijke Beroepsvereniging van Gerechtsdeurwaarders (KBvG) direct aan het begin van de crisis laten weten dat de ontruimingen en beslagleggingen die gerechtsdeurwaarders uitvoeren tot de noodzakelijke overheidsprocessen worden gerekend. Deze gebeuren immers in opdracht van de rechters. Wel hebben gerechtsdeurwaarders bij de planning van de uitvoering enige speelruimte gekregen, die vooral in het begin van de crisis optimaal benut moest worden om de ontruimingen en beslagleggingen zo veel mogelijk uit te stellen.
Hierbij is de inschatting van de gerechtsdeurwaarder ter plaatse van belang. Als hij denkt dat het risico verantwoord is en hij kan voldoen aan de RIVM-richtlijnen, dan kan hij de beslaglegging gewoon uitvoeren.
De praktijk
De gerechtsdeurwaarders voeren hun werk aldus uit naar eer en geweten en met gezond verstand. Drie gerechtsdeurwaarders uit Den Haag vertellen over de dagelijkse praktijk en de zaken waarmee ze door de crisis zoal worden geconfronteerd. ‘Het werk van deurwaarder is door corona lastiger uit te voeren, doordat het ons beperkt in het contact met de mensen die wij moeten bezoeken.’
‘Door corona hebben we het enorm druk met ambtelijk werk. Dat is leuk en afwisselend, maar wel heel arbeidsintensief, want je vliegt van de ene kant van het land naar de andere. De logistieke planning was voorheen veel makkelijker en efficiënter. We merken dat iedereen nu veel haast heeft om z’n geld te krijgen. Dat kan een effect van de corona zijn, ze willen er allemaal bovenop zitten. En dat is goed: de ervaring leert ook dat je erbovenop móét zitten. Als iemand een maand huurachterstand heeft, moet je meteen contact zoeken en een regeling treffen, hem begeleiden. Als je dat op z’n beloop laat, bouwen mensen een achterstand op die ze nooit meer inlopen.
Ik hou overigens m’n hart vast voor wat er straks gaat gebeuren: niet alleen met de horecaondernemers, maar ook met de kleine middenstand. De potjes zijn leeg. Wij werken ook veel voor verhuurders. En die verhuren ook aan mensen die in de horeca werken en dus al een hele tijd niet verdienen. Dan is het mooi dat je als verhuurder een hele tijd coulant bent, maar op een gegeven moment houdt het op en heb je toch gewoon je geld nodig.
Zoals bij alles gaat het ook in dit vak om het menselijke contact. Helaas zie ik dat de menselijke factor in de omgang, in de sociale contacten, op alle fronten aardig aan het verdwijnen is. Zeker zodra er schulden en financiën bij komen kijken. De lontjes zijn erg kort. Ik probeer mensen in hun waarde te laten, dan duurt het misschien wat langer voordat je het geld loskrijgt, maar het geeft wel een prettiger gevoel. En dat geldt zeker wanneer mensen meer dan één schuld hebben. Als je de eerste schuld goed met ze oplost, weten ze bij de volgende dat er met je te praten valt. En als ze weten dat ze met je kunnen praten, dan valt de schaamte weg. Want schaamte is er heel veel.’
‘Aan het begin van de corona waren de rechtbanken dicht en was er aardig wat vertraging in de behandeling van zaken. Inmiddels beginnen de rechtbanken langzaamaan met thuiswerken, hebben e-mail uitgevonden, en werken met Zoom of andere videoverbindingen. Vóór corona moest al het contact met de rechtbank nog met de fax, maar ineens krijgen we e-mailadressen om met ze te communiceren, dat is een goede ontwikkeling. Heel af en toe hebben we een fysieke zitting met tussenschotten en maar een paar man tegelijk in de zaal.
Ook is besloten dat wanneer we de straat op gaan voor ons werk we onder de vitale beroepen vallen om de rechtsstaat in stand te houden. Wel is ons, om contact te vermijden, aangeraden om stukken direct, in een gesloten envelop, achter te laten in de brievenbus. Natuurlijk is dat ook afhankelijk van je eigen inzicht. Als ik naar een bedrijf ga en er zit een dame achter een scherm bij de receptie, kan ik wel naar binnen en het stuk aan
haar overhandigen. Bij een woning bekijken we de situatie ter plekke. Sommige debiteuren geven aan dat ze het niet op prijs stellen dat er wordt aangebeld, maar ja: ze doen wel open. Hoewel sommigen het echt menen, is dat in onze optiek vaak selectief: een pakket van DHL nemen ze wel aan. Het komt sommigen wel goed uit om tegen de deurwaarder te zeggen dat er corona heerst en ze de deur om die reden niet kunnen opendoen.
Natuurlijk houden we ook rekening met ondernemers die minder inkomsten hebben door corona. Maar dat moeten ze wel kunnen aantonen, we geloven ze niet op hun blauwe ogen. Als het zo is, moeten we maatwerk verrichten en kijken wat er in deze tijd mogelijk is. Als iemand door corona bijvoorbeeld geen geld meer heeft om een maandelijkse betaalregeling af te lossen, schorten we die bijvoorbeeld zes maanden op, of we verlagen het bedrag. We bekijken samen wat de mogelijkheden zijn. Overigens moet de debiteur het initiatief nemen, we gaan niet ons hele bestand nabellen om te vragen of ze last hebben van de gevolgen van de coronacrisis.’
‘Het werk van deurwaarder is door corona lastiger uit te voeren, doordat het ons beperkt in het contact met de mensen die wij moeten bezoeken. En dat is een heel belangrijk onderdeel van ons werk; als we de mensen niet spreken is het ook relatief lastig ze zo te beïnvloeden dat ze gaan betalen. Het belangrijkste gevolg hiervan is dat we creatiever zijn geworden in het contact zoeken. Als ik iemand niet aan de deur te spreken kan krijgen, omdat ik niet weet hoe de situatie achter die voordeur is, moet ik gaan nadenken over hoe ik mensen wel te spreken krijg. Daar word je creatief van.
Ook zien we dat bepaalde groepen ondernemers in de problemen komen, maar dat het overgrote deel overeind is gebleven door de steunmaatregelen van de overheid. Maar die zijn niet bedoeld om een spaarcentje op te bouwen. Dus stoppen met betalen, kan niet. Die steun is bedoeld om je rekeningen te betalen, om de economie te laten rollen, in plaats van hem tot stilstand te laten komen. En het heeft natuurlijk ook geholpen om het aantal faillissementen niet uit de klauwen te laten lopen.
Wel vind ik het maatschappelijke debat over schulden uit balans. Mensen vinden degenen die schulden hebben vaak het slachtoffer van de situatie en leggen relatief weinig verantwoordelijkheid bij hen neer. Het idee is: slachtoffers zijn zielig en moet je helpen. Terwijl: je helpt ze niet door ze te beschermen. Veel mensen hebben gewoon een duwtje in de juiste richting nodig om zich anders te gaan gedragen in de toekomst. Of het moet afgedwongen worden. En dat is ook onze taak. Wij zijn handhavers: wat ons elke dag drijft is die schuldeiser die niet krijgt waar hij recht op heeft. Dat onrecht rechtzetten, waarbij afspraken die je in de samenleving maakt moeten worden nagekomen. Zo hebben de bedrijven die op hun geld zitten te wachten de kans om nieuwe investeringen te doen, hun medewerkers te betalen en zelf niet failliet te gaan. Als dat lukt, dan zijn wij happy.’
