Tekst: Philip Fokker Fotografie: Roos Trommelen
De Gemeente Den Haag voerde de laatste jaren een uitgekiende transitiestrategie waardoor talloze kantoorpanden in de regio een nieuwe (woon)bestemming hebben gekregen. Wij spraken wethouder Joris Wijsmuller over de laatste ontwikkelingen en de voortrekkersrol die de Gemeente hier in speelt.
Ruimte optimaal benutten
Als Wethouder Stadsontwikkeling, Wonen, Duurzaamheid en Cultuur is Joris Wijsmuller een grote voortrekker in het vinden van creatieve oplossingen voor vastgoed dat te koop kan worden aangeboden. Op zijn kantoor in het Stadhuis van Den Haag vertelt hij enthousiast over de vele mooie projecten die de laatste jaren zijn gerealiseerd. Wijsmuller: “Den Haag groeit veel sneller dan we tien jaar geleden konden voorzien. De stad zou in 2020 groeien naar 515.000 inwoners. Maar dit aantal werd al in 2015 bereikt. Inmiddels heeft Den Haag al 524.000 inwoners. Om die bevolkingsgroei aan te kunnen en de stad leefbaar te houden moeten we ‘slim groeien’: de ruimte die in de stad beschikbaar is optimaal benutten. Aanpakken van leegstand van kantoorpanden is daar een goed voorbeeld van.”
Haags Initiatieven Team
Onder het bewind van Marnix Norder, Wijsmuller’s voorganger, werd al een eerste stap gezet in de transitie van kantoor- naar woonruimte, met de oprichting van het HIT, het Haags Initiatieven Team. Dat team richt zich op initiatieven vanuit de stad, en denkt vanaf het eerste moment mee over kansen en mogelijke hobbels. Wijsmuller: “Sindsdien hebben we door een actief beleid op kantorentransitie en een aantrekkende markt veel mooie projecten kunnen realiseren. Zo worden er in het oude Shell kantoorgebouw in het Benoordenhout door Pinnacle Property Developers BV driehonderd luxe woningen gerealiseerd. Een andere partij, Urban Interest, transformeerde een kantoorgebouw aan De Savornin Lohmanplein, de Bella Vista toren, waarvan alle honderdzestien appartementen inmiddels verhuurd zijn.”
Rijksgebouwen met nieuwe bestemming
Door onder meer bezuinigingen in het ambtenarenapparaat zijn ook verschillende voormalige rijksgebouwen interessant voor een nieuwe bestemming. Wijsmuller: “In het kader van afspraken met minister Blok (voor Wonen en Rijksdienst – PhVF) zijn er verschillende rijkspanden die een nieuwe bestemming krijgen. Het voormalig pand van de Octrooiraad, de Prinses Juliana Kazerne, een pand van Rijkswaterstaat aan de Vuurtorenweg in Scheveningen en zelfs het ministerie van Sociale Zaken staat op de agenda voor een nieuwe bestemming.”
Haagse Kantorenloods
Een andere belangrijke aanjager van het succes dat de laatste jaren met de transitie van kantoorpanden is geboekt zijn de zogenaamde Kantorenloodsen van de gemeente, Jos van Veen en Paul Kersten. De heren zijn goed ingewerkt in de vastgoedwereld en helpen ondernemers maar al te graag met hun plannen voor leegstaande kantoorpanden. En dan hebben we het niet enkel over woningen, maar ook over broedplaatsen, hotels, startende bedrijven en zelfs een heuse stadslandbouw faciliteit, waarover later meer. Op de website van de Kantorenloodsen kunt u zich informeren over de mogelijkheden, de catalogus met lege kantoorpanden bekijken en uw idee voor een bestemming inzenden. Al deze gemeentelijke activiteiten hebben Den Haag tussen 2011 en heden al meer dan 470.000 m2 aan nieuwe woonruimte opgeleverd.
Voorbereid voordat de markt wakker werd
Pure avantgarde, zo zou je het transitiebeleid van de gemeente het beste kunnen omschrijven. Wijsmuller is dan ook met recht trots op hoe de zaken ervoor staan: “Die voortrekkersrol levert ons veel voordelen op. Ik zeg altijd dat wij al voorbereid waren op het aantrekken van de woningenmarkt voordat deze wakker werd. Zo was het onze ambitie om minimaal 50.000 m2 vastgoed per jaar te transformeren en daar gaan we ruim overheen. In 2015 was dit bijvoorbeeld zelfs 138.000 m2. Om dit te vertalen naar de praktijk: door vooruit te kijken hebben we de grote vraag naar middensegment huurwoningen in de vrije sector goed kunnen opvangen. Een belangrijke focus ligt daarnaast ook op de driehoek van drie Haagse treinstations, waarin werken en wonen rond kennis en innovatie centraal staat. Rond het Centraal Station (waaronder het Wijnhavenkwartier) staat de universitaire sector centraal, ook met dependances van De Universiteit Leiden. Rondom het Hollands Spoor zorgt de Haagse Hogeschool voor leven in de brouwerij. En onder de rook van station Laan van NOI – het Beatrixkwartier – concentreren technologie en -internetbedrijven zich.”
Stadslandbouwinitiatief van Europa
En dan is daar nog het vlaggenschip van de kantorentransitie van de gemeente: die van de voormalige Philips TV fabriek De Schilde. De op steenworp afstand van het Zuiderpark gevestigde fabriek werd door de gemeente beschikbaar gesteld voor een nieuwe bestemming. Een Zwitserse investeerder ging de uitdaging aan en op het moment van schrijven bestiert het bedrijf UrbanFarmers op het dak van de voormalige fabriek het grootste stadslandbouwinitiatief van Europa. Dit bijzondere pand, dat ook duurzame bedrijven moet gaan herbergen, kon dan ook rekenen op veel internationale (pers)aandacht. En dat is natuurlijk een zeer mooie beloning voor de gemeente, die een voortrekkersrol heeft gespeeld in grootstedelijke transitie van vastgoed. Een transitie, die nog volop doorgaat.
